Pokiwy do WWW:Check faktow w syći
W boju wo hłosy wolerjow a wolerkow je někotremužkuli politikarjej, haj stronje wšitko lube. To so šěrja wječor live w telewiziji bjez skrupelow łžě, połwěrnosće, populistiske měnjenja abo tež sfalšowane fakty. Haj, argumentacije so zdźěla tak perfidnje a kompleksne předawaja, zo njedadźa so hnydom na městnje jako "fake news" wotkryć abo z faktami znapřećiwić. Tež z druhich kanalow, medijow, stronow a organizacijow so sfalšowane fakty šěrja, so zdźěla cyłe kampanje desinformacijow wjedu. Na přikład myslimy na diskusiju wokoło zakonja k tepjenju, tak mjenowany Heizungsgesetz/Gebäudeenergiegesetz. Abo tež zhladujo na najmłódše zrudne nadpady w Mnichowje abo Aschaffenburgu. Što činić, zo njebychmy přehlad zhubili, wěrnosće wot njewěrnosćow rozeznawali?
W syći je za to hižo dołho tójšto portalow, kiž so runje tutym temam wěnuje – za nimi tča redakcije, kolektiwy, kiž přewozmu pruwowanje informacijow, tak mjenowany check faktow. Su to strony kaž MIMIKAMA, to je kanal z Awstriskeje, kiž so wosebje na pruwowanje faktow w socialnych syćach koncentruje, „fakten-gegen-rechts“ je dalša strona w syći, kiž so prawicarskim a populistiskim wuprajenjam wěnuje, ARD ma tohorunja swójsku redakciju pruwowanja faktow, abo tež rešeršowy team žurnalistow a žurnalistkow pod mjenom CORRECTIV.
Hdyž sće nětko přez Whatsapp wot znateho dóstali link k artiklej, kiž ma po wšěm zdaću wšě łžě knježerstwa wuswětlić – jenož jako přikład – potom je ćežko přepruwować, kelko wěrnosće za tym tči! Wosebje při tutym cyłym mnóstwje na informacijach, kiž so něhdźe w syći šěrja. Werifikować móc, hač je žórło seriozne, hač ličby trjechja, kiž so tam twjerdźa – je woprawdźe ćežko. Wjetšina z nas wšak njeje žadyn politiski, wědomostny, mediciniski eksperta. Ale dawa wěste kriterije, kak móžu přepruwować, kak daloko je artikl ze socialeneje syće abo kiž so přez Whatsapp šěri, seriozneho pochada abo nic. Za to smy tajki přehlad pruwowacych prašenjow zestajili:
