Serbski rozhłósSerbski rozhłósWuhladkoWo nasWo nasSorbisches ProgrammSorbisches Programm

Mjeńšina serbšćiny w internećeIndeks rěčnych kućikow

Na tutej stronje namakaće wšitke rěčne kućiki, kotrež smy wot nowembra lěta 2004 wusyłali. Kućiki su po datumje wusyłanja rjadowane.

Rěčny kućik dr. Jany Šołćineje z wusyłanja 21.01.2009Schnürsenkel

Stajnje zaso wužiwamy słowa w serbšćinje, kiž su poprawom němske. Druhdy serbski wotpowědnik znajemy, druhdy pak dyrbja samo eksperća tróšku přemyslować ...

Rěčny kućik dr. Anje Pohončoweje z wusyłanja 14.01.2009Bindfaden

Hdyž prašeš so Serbow za serbskim słowom za "Bindfaden", wotmołwi drje wjetšina ze słowom "štryčk". Tola mamy hišće rjeńše słowo za to …

Rěčny kućik dr. Anje Pohončoweje z wusyłanja 07.01.2009wuchajcy

Mamy "rukajcy" a "nohajcy" – tuž wužiwajmy za "nawušniki", kiž njejsu za słuchanje hudźby, ale za wohrěwanje wuši myslene, cyle jednorje "wuchajcy".

Rěčny kućik dr. Jany Šołćineje z wusyłanja 31.12.2008Abgeltungssteuer / Freistellungsauftrag

Wosebje čežki je přełožk fachowych zapřijećow, kiž znajemy drje z němskich medijow, kiž pak zamóžemy lědma do serbšćiny přenjesć.

Rěčny kućik dr. Anje Pohončoweje z wusyłanja 17.12.2008Janšojski Bog

Hižo w adwentnym času pósćele rumpodich swojich kolegow dźěćom, zo bychu pohladali, hač su dušne. To pak je regionalnje jara rozdźělnje …

Rěčny kućik dr. Sonje Wölkoweje z wusyłanja 10.12.2008dary – darić – wobradźeć

Tu zhoniće, kak stej słowo "dar" a wotpowědny werb "darić" nastałoj.

Rěčny kućik dr. Jany Šołćineje z wusyłanja 03.11.2008Pječenje dźěći ...

Runje w dohodownym času pjeku so tu a tam poprjancy. Maš samo wosebite pječenske akcije za dźěći, kiž mjenuja so potom "Pječenje dźěći". Moment! Nječaka tam stara wjera?

Rěčny kućik dr. Jany Šołćineje z wusyłanja 26.11.2008Prepozicija k

Je druhdy k bječenju, kak wobliwuje němčina našu rěč. Abo je to tež hižo zaso formalny přełožk němskeho "Es ist zum Heulen ..."?

Rěčny kućik dr. Sonje Wölkoweje z wusyłanja 05.11.2008Dybu zdrěć

Su rěčne wobrazy, kiž prosće wjac njezrozumimy, dokelž je so naš žiwjenski wobswět změnił. Abo wěsće wy, što měnimy, hdyž chcemy někomu dybu zdrěć?

Rěčny kućik dr. Anje Pohončoweje z wusyłanja 29.10.2008Zajězd, wulět abo wuprawa?

Što je germanizm, kóždy wě. Mamy pak tež słowa, kiž smy z druhich słowjanskich rěčow, na př. z čěšćiny, importowali …

Rěčny kućik dr. Anje Pohončoweje z wusyłanja 22.10.2008nadpadnyć a napadnyć

Hdyž něchtó někoho wosrjedź dnja nadpadnje, to bjezdwěla chětro napadnje. Abo pisa so to nawopak?

Rěčny kućik dr. Jany Šołćineje z wusyłanja 15.10.2008Geburtsurkunde

Za słowo "Geburtsurkunde" namakamy w aktualnych słownikach dwě zapřijeći: "porodne wopismo" a "narodźenske wopismo". Kajke so lěpje hodźi?

Rěčny kućik dr. Sonje Wölkoweje z wusyłanja 08.10.2008Torhace wjelki

Stajnje zaso su wowcy wopory Łužiskich wjelkow. W serbskich medijach rozprawja so potom wo torhanych, zakusanych abo tež morjenych wowcach. Tola kotra je prawa forma?

Rěčny kućik dr. Jany Šołćineje z wusyłanja 01.10.2008Auflaufkind

Najnowše słowo w němskim Dudenje je "Auflaufkind". Wotpowědnje konstruktej "Schlüsselkind" je to potajkim dźěćo, kiž so prěnjorjadnje z přepječenkow (Auflauf) zežiwi. Abo?

Rěčny kućik dr. Anje Pohončoweje z wusyłanja 17.09.2008přichodny – bliši

Kak husto słyšiš wo božej kazni "Lubuj swojeho přichodneho …". A "Nächstenliebe" rěka serbsce "lubosć přichodnemu"? Bohužel ćěri nas wliw němčiny tež tu do zmylkow …

Rěčny kućik dr. Sonje Wölkoweje z wusyłanja 10.09.2008Wostać abo wostajić?

Štóž njejědźe w dowolowym času preč, wostanje doma. Abo wostaji doma? Přewostajimy wotmołwu na to radšo našim rěčespytnikam. Abo rěka to tola přewostanjemy?

Rěčny kućik dr. Jany Šołćineje z wusyłanja 03.09.2008Bürgerwehr

Jako njemějachu w městach hišće policiju, starachu so wobrónjeni wobydlerjo sami wo wěstotu. Ale kak rěka tuta "Bürgerwehr" serbsce?

Rěčny kućik dr. Sonje Wölkoweje z wusyłanja 27.08.2008To je wažne – mi abo za mnje?

Njedawno so mje něchtó prašeše, kak měło prawje rěkać: to je wažne za mnje abo to je mi wažne. Wotmołwa je...

Rěčny kućik dr. Sonje Wölkoweje z wusyłanja 13.08.2008Po zokach chodźić

"… jedna běha po zokach a druha běha bosy." rěka w znatym Slepjanskim spěwje. Byrnjež "po zokach" wočiwidnje požčonka z němčiny była, so wšudźe wužiwa – z prawom.

Rěčny kućik Marka Grojlicha z wusyłanja 06.08.2008Wjesne mjeno Wichowy

Něhdy produkowaše so tam kisykał – wjesne mjeno bě na sudach we wjesnym Konsumje napisane. Serbske mjeno wsy pak je tróšku mjenje znate …

Rěčny kućik dr. Anje Pohončoweje z wusyłanja 23.07.2008swój – jeho/jeje

Nan, mać a syn maja kóždy awto. Kajke awto wostanje mazane, hdyž wurjedźi mać swoje a nan jeho awto? Prawje, nan dyrbi nětko hišće swoje awto wurjedźić …

Rěčny kućik dr. Jany Šołćineje z wusyłanja 16.07.2008Družiny čaja (2)

Tu namakaće dalše serbske pomjenowanja čajowych družin …

Rěčny kućik dr. Anje Pohončoweje z wusyłanja 02.07.2008powabić

Što Serb čini, hdyž "Bewerbunki pisa"? Wězo: powabi so wo dźěłowe městno. Kajke dalše móžnosće mamy, to porjadnje serbsce prajić, čitaće tu …

Rěčny kućik dr. Sonje Wölkoweje z wusyłanja 25.06.2008Lajbik

Su němske słowa, kiž su so jara derje so serbšćiny integrowali. Jedne tajke dźensa předstajimy …

Rěčny kućik dr. Anje Pohončoweje z wusyłanja 18.06.2008Montessori-Schule, Vattenfall-Konzern: Kak serbsce?

Z němčiny znajemy efektiwnu gramatisku formu zestajeneho substantiwa. Tajku pak w serbšćinje nažel nimamy, tež hdyž so to druhdy spyta …

Rěčny kućik dr. Jany Šołćineje z wusyłanja 11.06.2008Fürsprecher

Dawaja serbske słowa, kiž prosće nichtó njerozumi. Jedne tajke je "dobroprošer", štož dyrbi wotpowědować němskemu "Fürsprecher". Ale kak to zrozumliwje serbsce prajimy?

Rěčny kućik dr. Jany Šołćineje z wusyłanja 28.05.2008wulkoličbnje?

Wulkomyslnje so druhdy nowe słowa spasla, kiž drje su wobsahowje logiske, rěčne pak prosće njetrjebawše. Jedne tajke je słowo "wulkoličnje" …

Rěčny kućik dr. Jany Šołćineje z wusyłanja 21.05.2008skoržić

Z němčiny znajemy wobrot "über Kopfschmerzen klagen". Serbsce pak njeprajimy, zo "skoržimy přez hłowybolenje". Tu čitaće, kak so tute słowo prawje wužiwa …

Rěčny kućik dr. Sonje Wölkoweje z wusyłanja 14.05.2008Štóžkuli, hdźežkuli …

Někotryžkuli přełožuje chětro posłownje z němčiny: "Was auch immer …" na přikład njerěka pak serbsce "Kaž tež přeco …", ale prosće "štožkuli" …

Rěčny kućik dr. Anje Pohončoweje z wusyłanja 07.05.2008Entsendegesetz

Pola słowow, hdźež němske pomjenowanje zwuraznja wotpowědny woznam w ekstremnje skrótšenej formje, dyrbimy w serbšćinje wuraz skerje wopisować.

Rěčny kućik dr. Jany Šołćineje z wusyłanja 30.04.2008Salbeitee, Fencheltee (družiny čaja)

Zo wari so piwo z kmjela, mnozy wědźa. Tuž mjenuja piwo druhdy tež "kmjelowu brěčku" abo "kmjelowy čaj". Kak pak rěkaja woprawdźite čaje z wšelakich zelow serbsce?

Rěčny kućik dr. Sonje Wölkoweje z wusyłanja 23.04.2008Ličbniki: Třista a štyrista

Dźe zaso wo ličbniki, tutón raz wo tři a štyri. Tu je so mjenujcy we wobchadnej rěči germanizm zadobył …

Rěčny kućik dr. Anje Pohončoweje z wusyłanja 16.04.2008Babyklappe

Při watikanskej chorowni Swj. Ducha mějachu ju hižo w 12. lětstotku. Přiwšěm pytaš ekwiwalent za němske słowo "Babyklappe" hač do dźensnišeho podarmo w słowniku …

Rěčny kućik dr. Jany Šołćineje z wusyłanja 09.04.2008Kuscheltier

Budyske chorobne awta maja małke bariki sobu, zo móhli je dźěćom k změrowanju dać. Kak pak rěka tajke płatowe zwěrjatko serbsce?

Rěčny kućik dr. Anje Pohončoweje z wusyłanja 02.04.2008Magersucht – magersüchtig

Za hłódtradanje dawatej dwě přičinje: pak nimaš chudoby dla dosć k jědźi, pak činiš to figury dla dobrowólnje …

Rěčny kućik dr. Jany Šołćineje z wusyłanja 26.03.2008zaměnić – wuměnić

Štóž w kopańcy přehusto wrota zaměni, toho drje bórze wuměnja …

Rěčny kućik dr. Anje Pohončoweje z wusyłanja 19.03.2008Jutry

Jutry drje su jutry – ale nic wšudźe w Serbach rěkaja tež tak …

Rěčny kućik dr. Jany Šołćineje z wusyłanja 19.02.2008Dołhochwilne abo tola zajimawe?

Słowo "dołhochwilne" je dobry přikład, zo njehodźi so kóžde słowo posłownje z němčiny přełožić. Wšako mamy za "langweilig" dosć prawych serbskich wopisowanjow …

Rěčny kućik dr. Jany Šołćineje z wusyłanja 30.01.2008talenty – talenća

Hač su naši młodźi redaktorojo RADIJA SATKULA "młodźi talenća" abo "młode talenty", zhoniće w tutym rěčnym kućiku …

Rěčny kućik dr. Anju Pohončowej z wusyłanja 23.01.2008Fischgräten = krety?

Hdyž jěš rybu, dyrbiš tróšku kedźbować, zo žanu "kretu" njespóžeraš. Njedawa pak za to prawe serbske słowo?

Rěčny kućik dr. Sonju Wölkoweje z wusyłanja 16.01.2008Prepozicije: z abo wot

Husto wužiwa so "z", hdźež ma so prawje poprawom "wot" wužiwać. Tutón zmylk pak nječini so hakle z – pardon – wot wčerawšeho …

Rěčny kućik dr. Jany Šołćineje z wusyłanja 09.01.2008posledni – zašły

Hdyž rěčimy wo zašłosći, wužiwamy husto wopačny konstrukt. Na "poslednje lěto" přizamknje so mjenujcy kónc swěta …

Rěčny kućik dr. Sonje Wölkoweje z wusyłanja 19.12.2007Weihnachtsbaumständer

Kóždy, kiž sej hodowny štom staji, jón wužiwa. Ale kak rěka "Weihnachtsbaumständer" serbsce?

Rěčny kućik dr. Jany Šołćineje z wusyłanja 12.12.2007Billigpreis

Dawaja tunje abo drohe płaćizny? A što dokładnje maja potom słowne twórby "Billigpreis" a "potuńšene płaćizny" woznamjenić?

Rěčny kućik dr. Jany Šołćineje z wusyłanja 05.12.2007dźělatko

Hdyž chceš při pisanju słowo na nowu linku dźělić, činiš to z "Trennstrichom". Abo dawa za to serbske słowo?

Jaty a njewotnajaty

Hdyž móžeš sej na přikład zahrodku wotnajeć a to tež činiš, je tuta potom wotnajata a nic wotnajena, kaž so husto praji a pisa …

Rěčny kućik dr. Anje Pohončoweje z wusyłanja 21.11.2007unheimlich

Kak zwuraznimy hornjoserbsce začuće stracha, kiž mjenujemy němsce "unheimlich"? Tu někotre poskitki …

Rěčny kućik dr. Jany Šołćineje z wusyłanja 14.11.2007Schienbeinschützer

Hdyž dźe wo specielne zapřijeće, móžemy drje spytać, serbski wotpowědnik konstruować, zwjetša pak klinči to chětro kumštnje …

Rěčny kućik dr. Anje Pohončoweje z wusyłanja 07.11.2007Jězu Chrysće a Jězuso Chrystuso

Na rěčnym polu rozeznawaja so katolscy a ewangelscy Serbja přez rozdźělny wokatiw za Syna Božeho …

Rěčny kućik dr. Sonje Wölkoweje z wusyłanja 01.11.2007Nul dypkow – serbske ličbniki

Wužiwanje serbskich ličbnikow w sadźe njeje cyle jednore – wone žadaja sej pola ličeneho słowa wšelake padowe formy …

Rěčny kućik dr. Jany Šołćineje z wusyłanja 24.10.2007FSJ = swobodne socialne lěto?

Štóž dobrowólnje lěto na socialnym polu dźěła, ma wšo druhe hač swobodne. Čehodla so potom stajnje zaso wopačny přełožk wužiwa?

Rěčny kućik dr. Sonje Wölkoweje z wusyłanja 17.10.2007Jasua/Jazowa

Při Bjerwałdskim jězorje ma so wozrodźić wjes Jasua – tak pisachu njedawno w nowinach. Mjeno je, kaž praja, serbske. Mjeno pak w žanym słowniku njesteji. Zwotkel je so wzało?

Rěčny kućik dr. Anje Pohnočoweje z wusyłanja 10.10.2007póznać – spóznać

W serbšćinje su słowa, kiž maja wjacore woznamy. Nimo toho eksistuja wjacore słowa za jedyn jenički woznam. K tutym słowam słušetej werbaj póznać a spóznać …

Rěčny kućik dr. Sonje Wölkoweje z wusyłanja 25.09.2007Što je "Roma-Rad" do kolesa?

W Budyskej chorowni, dokładnišo w porodnej klinice, maja tak mjenowany "Roma-Rad". Ale što je to do kolesa a kak móhli je serbsce mjenować?

Rěčny kućik dr. Sonje Wölkoweje z wusyłanja 05.09.2007Škoda genitiwa

Škoda, zo su wěste padowe formy w serbšćinje trochu na cofanju. Nimale zhubili smy hižo genitiw negacije.

Rěčny kućik Marka Grojlicha z wusyłanja 29. awgusta 2007Wjesne mjeno Trjebin/Trjebjeńca

Byrnjež geografisce chětro wot so zdalenej byłoj, matej wjesce Trjebin a Trjebeńca samsny pochad mjena.

Rěčny kućik dr. Anje Pohončoweje z wusyłanja 22. awg. 2007Klěšće

We wobchadnej rěči mjenujemy je husto "ceki", njewoblubowany insekt ma pak tež serbske mjeno. Zwotkel tute přindźe?

Rěčny kućik dr. Jany Šołćineje z wusyłanja 15. awgusta 2007Ossie - Wessie

Dokelž njeje "murja we hłowach" tež skoro 20 lět po přewróće hišće padnyła, wužiwatej so husto słowje "Ossie" a "Wessie". Kak pak rěka to serbsce?

Rěčny kućik Marka Grojlicha z wusyłanja 8. awgusta 2007Wjesne mjeno "Walowy"

Walowy – rjane mjeno za wjes, kotraž leži na južnym boku hory. Wottud maš rjany wid na Lubijsku horu, na Zhorjelske kónčiny a druhdy samo hač ke Krkonošam.

Rěčny kućik dr. Sonje Wölkoweje z wusyłanja 1. awgustaZ někim abo na někoho swarić?

Mnozy Serbja wopak swarja: město toho, zo bychu na někoho swarili, swarja z nim abo njej. Ale na koho da so potom tute zhromadne swary měrja?

Rěčny kućik dr. Anje Pohončoweje z wusyłanja 25. julija 2007Laus / Blattlaus

Pši su zwěrjatko, kiž pytaja sej wopicy mjezsobu w kožuchu. Husto pak mjenujemy tež insekty, kiž na łopjenach sedźa, pši. Tute pak maja swójske mjeno …

Rěčny kućik dr. Hynca Rychtarja z wusyłanja 18. julija 2007Prawe wurjekowanje pismika Y

Kak wurjekuje so pismik Y w serbšćinje prawje? A što je ze słowami, kiž pisaja so němčinje z Ü? Praji so tam snano I?

Rěčny kućik dr. Jany Šołćineje z wusyłanja 11. julija 2007Wotować abo tola wothłosować?

Spěšnje so mjezynarodny werb do wšědneje serbšćiny dóstanje. Za wjetšinu tajkich internationalizmow pak mamy zrozumliwy serbski ekwiwa… – wodajće – wotpowědnik.

Rěčny kućik dr. Sonje Wölkoweje z wusyłanja 4. julija 2007Selbstbehalt

Přeco wjac zawěsćernjow poskićeja tarify z tak mjenowanym "Selbstbehaltom". Kak pak móžemy to serbsce mjenować?

Rěčny kućik dr. Anje Pohončoweje z wusyłanja 27. junija 2007Brückentag

Na dźeń mjez swjatym dnjom a kóncom tydźenja praji so němsce "Brückentag". Tajke dny sej tež Serbja waža - ale kak je mjenować?

Rěčny kućik Marka Grojlicha z wusyłanja 20. junija 2007Wjesne mjeno Rakojdy

Zwotkel maja Rakojdy swoje mjeno? Ma to něšto z rakami činić? Ale čehodla rěkaja potom němsce Rackel?

Rěčny kućik dr. Jany Šołćineje z wusyłanja 13. junija 2007Spritzring/Eierschecke

Někotružkuli chłóšćenku sej pola pjekarja kupimy, bjez toho, zo znajemy serbske mjeno za to. Tuž wobhladajmy sej raz dwaj přikładaj bliže …

Rěčny kućik dr. Anje Pohončoweje z wusyłanja 6. junija 2007Hwězdnički

Kotre słowo wužiwamy w serbšćinje za "Sternenkinder"? Čitać móžachmy hižo wo "hwězdničkach", ale je to prawy přełožk?

Rěčny kućik dr. Sonje Wölkoweje z wusyłanja 30. meje 2007Gleitsichtbrille

Moderna optika poskića nawoči z conami za bliske, srjedźne a daloke widźenje. Němsce praja na to Gleitsichtbrille. A kak prajimy serbsce?

Přinošk dr. Jany Šołćiny z wusyłanja 23. meje 2007Unterschriftsberechtigter / Erziehungsberechtigter

Němska hamtska rěč ma komplikowane słowotwórby. Njeje tuž lochko, za wěste zapřijeća serbski wotpowědnik namakać ...

Rěčny kućik dr. Anje Pohončoweje z wusyłanja 09. meje 2007Dwójna negacija

Je štó z Was hižo raz ničo jědł? Što drje měni zubny lěkar potom, hdyž praji: "Prošu dwě hodźinje ničo jěsć!".

Přinošk Marka Grojlicha z wusyłanja 02. meje 2007Wjesne mjeno Chortnica

Psy, swinjace korto abo samo "zły njedobry": Zwotkel drje ma Chortnica swoje mjeno?

Přinošk dr. Sonje Wölkoweje z wusyłanja 25. apryla 2007Konje běža zaskak

Kołsy, kołsy, koniko - ale kak prajimy, hdyž chcemy spěšnišo jěchać?

Přinošk dr. Sonje Wölkoweje z wusyłanja 18. apryla 2007Wokna zabili?

Hdyž posłownje z němčiny do serbšćiny přełožimy, nastanu druhdy dźiwne konstrukcije: Tak su njedawno něhdźe w Serbach "wokna zabili".

Přinošk dr. Jany Šołćineje z wusyłanja 11. apryla 2007Seiteneinsteiger

Němski "Seiteneinsteiger" je něchtó, kiž so bjez předznajomosćow na nowe polo poda - w powołanju abo wukubłanju.

Přinošk dr. Anje Pohončoweje z wusyłanja 04. apryla 2007Stolperstein

We wjele městach Němskeje dopominaja wosebite plesternaki na wopory nacionalsocializma.

Přinošk Marka Grojlicha z wusyłanja 28. měrca 2007Dźenikecy

Dźenikecy su dźensa wosebje znate za jabłukowu brěčku, kotraž so tam tež hižo w NDRskim času dźěłaše.

Přinošk dr. Sonje Wölkoweje z wusyłanja 21. měrca 2007Zinke

Zuby, róžki, kónčki - kak prajimy na "Zinke" při widłach?

Přinošk dr. Jany Šołćineje z wusyłanja 14. měrca 2007Besetztzeichen

Hdyž spytamy někoho zazwonić, kotryž runje telefonuje - potom słyšimy...

Přinošk dr. Anje Pohončoweje z wusyłanja 28.02.2007Manteltarif

W nowinach husto čitamy, zo su so dźěłarnistwa a dźěłodawarjo dojednali na nowy "Manteltarif".

Přinošk Marka Grojlicha z wusyłanja 14.02.2007Wjesne mjena - Brězow

Mamy tójšto wsow a wjeskow, kiž rěkaja serbsce po brězach: małka Brěza pola Hodźija, Brězecy njedaloko Barta, Brězyna pola Hućiny…

Přinošk dr. Sonje Wölkoweje z wusyłanja 07.02.2007Nepper, Schlepper...

Z telewizije znajemy wusyłanje "Nepper, Schlepper, Bauernfänger". Kak bychmy to serbsce prajili? Mamy scyła tajke wurazy?

Přinošk dr. Jany Šołćineje z wusyłanja 31.01.2007Energiebündel

Kajkosće čłowjekow so hustodosć z pomocu leksiki wopisuja, kotraž so w přenjesenym zmysle wužiwa. Jedyn přikład za to je słowo "Energiebündel"...

Přinošk dr. Sonje Wölkoweje z wusyłanja 24.01.2007Widły

Što je "Widła"? Słowo njesteji w słownikach a ja sym so z nim njedawno prěni raz zetkała w zwisku z nowej młodźinskej hudźbnej skupinu, kotraž je sej tajke mjeno wuzwoliła.

Přinošk dr. Jany Šołćineje z wusyłanja 17.01.2007Festnetz

"Nowe serbske słownistwo nastawa w rěčnej praksy" – a tak přemyslowachmoj z lektorku hornjoserbskeho wječornika, kak pomjenować wonu syć, kotrejž so němsce "Festnetz" praji.

Přinošk dr. Anje Pohončoweje z wusyłanja 10.01.2007Kochbuch-Backbuch

Štóž rady wari abo pječe, tón pohlada zawěsće tež hdys a hdys do knihi, zo by nowy recept wupruwował. Tajku knihu mjenujemy kuchinsku abo warjensku knihu.

Přinošk dr. Jany Šołćineje z wusyłanja 03.01.2007Lockerung der Ladenöffnungszeiten

Hižo w dohodownym času běchu politikarjo rozsudźili, zo smědźa wobchody dlěje wotewrjene być. Wbohe předawarki – sej myslach, ale kupcy so wjeselachu.

Přinošk dr. Sonje Wölkoweje z wusyłanja 20.12.2006Bracle – poprjančki – keksy

Tež dźensa póńdźe w rěčnym kućiku zaso wo chłóšćenki – te wšak su w adwenće a w hodownym času jara woblubowane.

Přinošk dr. Sonje Wölkoweje z wusyłanja 13.12.2006Wohryzk

Mikławš je tu hižo pobył a dźěćom słódkosće wobradźił, rumpodich drje hišće něšto přida – ja pak chcu so dźensa strowšej chłóšćence přiwobroćić, mjenujcy jabłukam.

Přinošk dr. Sonje Wölkoweje z wusyłanja 06.12.2006Krać – třihać – rězać

Krać – třihać – rězać – tři słowa z podobnym woznamom w serbšćinje. Wšěm třom móže w němčinje wotpowědować wuraz „schneiden“.

Přinošk dr. Anje Pohončoweje z wusyłanja 15.11.2006Aufwind

K wuwiću rěče słuša fenomen, zo wužiwa so słowo za konkretny předmjet naraz tež w přenjesenym zmysle.

Přinošk dr. Anje Pohončoweje z wusyłanja 01.11.2006Durchhänger

Štó wot nas to njeznaje: Naraz čujemy so wučerpani, ćělnje abo dušinje, w šuli, w powołanju abo při sportowanju; motiwacija a pohon pobrachujetej.

Rěčny kućik dr. Jany Šołćineje z wusyłanja 25.10.2006Dener, kebab a plincaty chlěb

Sym Wam hižo wo kulinariskich nowostkach powědała, kotrež maja njelěpšinu, zo so rěčespytnicy z přewzaćom słownistwa bědźa, dokelž je to mjezynarodna leksika.

Rěčny kućik dr. Anje Pohončoweje z wusyłanja 18.10.2006Skažene mjaso a snobjed

Tołmačer steji druhdy před problemom, zo njenamaka za někajke němske słowo kmany serbski přełožk, kiž hodźi so do samsneje stilistiskeje runiny zarjadować.

Rěčny kućik z wusyłanja 04.10.2006Skrótšenki w serbšćinje

W našej rěči je ličba skrótšenkow přiběrała, a wona zawěsće dale přiběra. Su skrótšenki, kotrež so kaž słowo wurjekuja, na přikład DEKRA abo IKEA.

Rěčny kućik z wusyłanja 30.8.2006Hłubik

Štóž rady solotej jě – a ta wšak ma runje sezonu – mi zawěsće přihłosuje: Wosebita chłóšćenka su młódne žołte nutřkowne łopješka soloteje abo solotwje.

Rěčny kućik z wusyłanja 09.08.2006Wuwěšk abo wizitka

Słowo, kotrež ma tež w serbšćinje troji woznam, je němska zestajenka "Aushängeschild". W dwuzwjazkowym słowniku jewi so skromny zapis "wuwis" resp. "wuwěšk".

Rěčny kućik z wusyłanja 05.07.2006Lěćna drasta

Hižo husto sym Wam, lubi posłucharjo, něšto wo tworjenju moderneho słownistwa powědała, kotryž někotre tematiske wobłuki potrjechi. Jedyn tajki wobłuk je drasta.

Rěčny kućik z wusyłanja 28.06.2006Strowy a čiły

Hdyž so němsce z někim rozžohnujemy, tak husto prajimy "Halt die Ohren steif!" – předewšěm, hdyž chcemu jeho pozbudźić abo zo bychmy jemu strowotu přeli.

Rěčny kućik z wusyłanja 14.06.2006Zestajenki z "žiwjenski"

Njedawno so mje něchtó wopraša, kak bych sadu "Er ist ein lebenslustiger Mensch" do serbšćiny přełožiła. W słowniku jewi so "žiwjenja zradny".

Rěčny kućik z wusyłanja 07.06.2006Dobropis a woprawnjenka

Njedawno wopraša so mje znata, hač prajimy serbsce za němske "Gutschein" woprawnjenka. Takle to pječa w słowniku steji. Pohladach do dwuzwjazkoweho słownika a namakach słowo.

Rěčny kućik z wusyłanja 24.05.2006Pokutny pjenjez - Bußgeld, Verwarnungsgeld

Sće tež wy, lubi připosłucharjo, hižo přespěšnje z awtom jěli, abo sće wot přećelnych politesow cedlku dóstali, dokelž sće wopak parkowali? Cedlka rěka němsce "Knölchen".

Rěčny kućik z wusyłanja 17.05.2006Vorleistung

Hdyž přełožujemy němski tekst do serbšćiny, storčimy přeco zaso na słowa, kiž njehodźa so bjezposrědnje do serbšćiny přenjesć. Tak je to z němskim "Vorleistung".

Rěčny kućik z wusyłanja 03.05.2006Rostlinske surowizny

W nowinach sym čitała, zo planuja w Koćinje nowu biopłunowu připrawu. Tam maja so lětnje 6.000 tonow juchi a 4.000 tonow znowa rosćacych surowiznow na milinu...

Rěčny kućikCowboy, Teenie, Single

Loni hižo sym Wam, lubi připosłucharjo, něšto wo formach plurala powědała, kotrež pomjenuja muske wosoby. Tehdy konstatowach, zo so w słownikach a gramatikach...

Rěčny kućikPod wuměnjenjemi - Unter Vorbehalt

W němskich hamtskich tekstach čitamy husto formulaciju "unter Vorbehalt". Za słowo "Vorbehalt" jewi so w dwuzwjazkowym słowniku serbski wotpowědnik "wobmyslenje"...

Rěčny kućikFisprować - fispern

"Ze swojeje nutřkowneje kapsy sfisprowach fijałkowy kwěćel – a Hanine woči so swěćachu." Na tutu sadu w nowej zběrce Doroteje Šołćineje "Mjez namaj" skedźbni...

Rěčny kućik z wusyłanja 22.03.2006Kedźbyhódny - beachtenswert

"Ty sy nam hódny čłowjek, Jano". Tole čitamy w knize Bena Budarja. Je to rědki přikład, wšako so lědma praji, zo je něchtó hódny muž abo hódna žona. Hinak je...

Rěčny kućik z wusyłanja 15.03.2006Figlantny - figlant

Štó je figlantny? Zaso tajke we wšědnej domjacej serbšćinje dosć derje znate słowo, a naše słowniki wo nim mjelča. Křesćan Krawc pak pisa: "Tež hdyž chcemy, zo...

Rěčny kućik z wusyłanja 22.02.2006Lobejt - labet

Jurij Brězan je njedawno w interviewje w němskich nowinach prajił, zo je so chwilu čuł "malad". To je rědke słowo, a tuž je redaktor je tež hnydom wopaki...

Rěčny kućik z wusyłanja 18.01.2006Dodatne wuhotowanje

Praji so, zo je to kajkosć mužow, zo swoje awta nastajnosći rjedźa a tež přeco po najmodernišej technice wuhotuja. Njewěm drje, hač tole trjechi – ale přiwobroću...

Rěčny kućik z wusyłanja 28.12.2005Hra z njewěstym wukócom - Zitterpartie

Husto hižo sym so w rěčnym kućiku za to wuprajiła, zo njeměli so při pytanju za serbskimi wotpowědnikami stajnje na němčinje orientować. W zwisku z tekstom z...

Rěčny kućik z wusyłanja 23.11.2005Wotkalkować - entkalken

W zwisku z nawěškom w Serbskich Nowinach so mje njedawno přełožowarka teksta wopraša, kak móhli serbsce pomjenować němske słowo "entkalken". "Kalk resp. wapno"...

Rěčny kućik z wusyłanja 11.11.2005Nimale a skoro

Njedawno so mje něchtó wopraša, kak sada prawje rěka: "Bjez šefa nimale ničo njeńdźe" abo: "Bjez šefa skoro ničo njeńdźe". Sym so tuž bliže ze słowčkomaj...

Rěčny kućik z wusyłanja 09.11.2005Powětr přepušćace - Atmungsaktiv

Sport je rjana zaběra, kiž dźerži ćěło strowe a sylne. Ja tež rady sportuju. Pućuju, kolesuju, regularnje běham, nowoserbsce "jogguju". Při tym so wězo poćiš...

Rěčny kućik z wusyłanja 02.11.2005Zwjeno - Felge

W poslednich lětach je so technika tež hladajo na kolesa spěšnje dale wuwiła. Multifunkcionalne wodźidło, klukowa abo kurblowa technologija kaž tež swěca...

Rěčny kućik z wusyłanja 28.10.2005Něćin - Niethen

Jeli so mje něchtó w ryči dźensnišich Młodoserbow wopraša, hdźe wjeska Nyćin je, tak praju: to nywem – pardon – njewěm, znaju jenož Něćin njedaloko Bukec. Šikwana...

Rěčny kućik z wusyłanja 26.10.2005Płachta k naćahowanju

Hakle njedawno je moja kolegina Wam, lubi připosłucharjo, tójšto wo "łožowych šatach" powědała, wo poćehnjenjach a tež wo płachtach. Nětko pak je so tradicionelnej...

Rěčny kućik z wusyłanja 19.10.2005Lusk, Łusć a Lauske

Rěka wjes z němskim mjenom Lauske tam njedaloko Baćonja nětko serbsce Łusć, kaž to w słownikach steji – abo je to Łušć? Mi so zda, zo je to w modernej...

Rěčny kućik z wusyłanja 12.10.2005Popječenka - Auflauf

Rozhłosownik so mje njedawno wopraša, kak prajimy serbsce za wosebitu jědź, kotruž němsce z "Auflauf" pomjenujemy. Wězo sej hnydom hłójčku łamach a postupowach...

Rěčny kućik z wusyłanja 23.09.2005Torońca

W lěću sym wam, lubi słucharjo, tu w rěčnym kućiku skrótka předstajił wjesku Zrěšin – němsce Rieschen, tam pod horami južnowuchodnje Budyšina. A sprawnje prajene...

Rěčny kućik z wusyłanja 14.09.2005Kredithai

W našej towaršnosći móžeš sej wšo kupić, maš-li dosć pjenjez na konće. A jeli nic, potom poskićuja banki wšelake kredity za konsumowe twory. Ale banka chce dokłady...

Rěčny kućik z wusyłanja 09.09.2005Tütensuppe

Njedawno namakach internetowu stronu z titulom "frag.mutti.de". Wězo běch wćipna, što so za tym chowa. Dyrbjach so smjeć, dokelž běchu to lute pokiwy za nježenjeńcow...

Rěčny kućik z wusyłanja 07.09.2005Laufzeit

Namakach před dlěšim časom w našim póštowym kašćiku cedlu, z kotrejž chcyše někajki zastupnik wabić za lutowanski plan swojeho zawěsćenja. Běžny čas tutoho lutowanskeho...

Rěčny kućik z wusyłanja 26.08.2005Kluka

Što je jedna kluka? Tak sym so njedawno w kruhu kolegow naprašowała. Słowo wopokaza so jako mało znate. Někotři znajachu je jako pomjenowanje za patu, potajkim...

Rěčny kućik z wusyłanja 12.08.2005Něšto rjane namakać

W němčinje zwuraznja so subjektiwne, potajkim wosobinske měnjenje wo něčim z konstrukciju z werbom finden – na př. etwas gut finden. We hornjoserbskej wobchadnej...

Rěčny kućik z wusyłanja 05.08.2005All - inclusiv - dowol

Njedawno běch w pućowanskim běrowje, dokelž chcu w nazymskich prózdninach ze swójbu do dowola wotjěć. Wobhonich so za wšelakimi poskitkami, a přistajeny so mje wopraša...

Rěčny kućik z wusyłanja 20.07.2005Poćić so

Je lěćo a wonka je horco, horco kaž w pjecy. Čłowjek so poći kaž swinjo. Pohladajmy tola, hač nima serbšćina hišće wjace wurazow za to, hač tutón wobrot, kotryž...

Rěčny kućik z wusyłanja 15.07.2005Pfandflasche

Njedawno dźeržach blešu w rukomaj, na kotrejž steješe: "Pfandflasche" – a kaž to z rěčespytnikami takle bywa, woni tež zwonka dźěłoweho časa stajnje wo serbskich...

Rěčny kućik z wusyłanja 01.07.2005Dowol

Bórze budźe čas dowola. Kaž w etymologiskim słowniku steji, zwisuje dowol ze słowjesom dowolić, potajkim sebi samomu abo někomu něšto dowolić. Tež němske słowo...

Rěčny kućik z wusyłanja 15.06.2005Izolacija - Dämmung

Pola nas doma na terasy so twari, a to hižo dlěši čas. Tam bě woda z někajkimi dźěrkami nutř běžała a cyłu Wärmedämmunku přemokała. Nětko dyrbja so te...

Rěčny kućik z wusyłanja 10.06.2005Chwatna próstwa - Eilantrag

Naš chwatny čas rodźi nowe fakty a wunamakanki – a z nimi płodźi mnóstwo nowych słowow. Wočiwidne je to při čitanju Serbskich Nowin. Druhdy wšak so nowotwórba...

Rěčny kućik z wusyłanja 20.05.2005Dwójne - dwoje

Na sportowej stronje w nowinach steješe njedawno, zo je na foće widźeć "třělc dwójnych wrotow" za swoje mustwo. Prawdźepodobnje je był třělc dwójce wuspěšny, ale...

Rěčny kućik z wusyłanja 18.05.2005Winojty - winowaty

Winojty – winowaty: dwě jara podobnej słowje, ale matej wonej tež samsny woznam? Tu dyrbju prajić: Haj a ně. Haj, dokelž móžetej wobě słowje telko rěkać kaž...

Rěčny kućik z wusyłanja 11.05.2005Padowy manager

Wěsće Wy, lubi připosłucharjo, što ma być "padowy manager"? Wothladajo wot toho, zo bychu starši Serbja při čitanju słowa "manager" zawěsće chwilku trjebali so...

Rěčny kućik z wusyłanja 27.04.05walčkować - bündeln

Husto hižo słyšach namołwu – tak zaso na 12. hłownej zhromadźiznje Domowiny, zo měli Serbja skónčnje "walčkować wšitke swoje mocy". W słownikach stej słowje...

Rěčny kućik z wusyłanja 08.04.2005Hejkojta jehlička – Stecknadel

W Serbskich Nowinych čitach nawěšk wobchoda, w kotrymž wabješe so za kup "trodlow za rubiška" a kup "hejkojtych jehličkow". "Trodle" je serbske pomjenowanje za němske...

Rěčny kućik z wusyłanja 06.04.2005Móšeń skubać – Viel Geld ausgeben

Dźensniši dźeń ludźo při nakupowanju jara za tunimi składnosćemi pytaja. Hrabnjenčka jich wabja, tunjosć, haj samo skuposć so wuchwaluje. Su pak twory a posłužby, kiž tež...

Rěčny kućik z wusyłanja 30.03.2005Schnapsidee - kał, błudna myslička

Njedawno wopraša so mje něchtó za serbskim ekwiwalentom za němske słowo "Schnapsidee". Mój prěni namjet bě "spontana abo njepřemyslena ideja". Potom pak pytach w němskim...

Rěčny kućik z wusyłanja 18.03.2005Essen auf Rädern - wobjed na kolesach

Njedawno je so mje něchtó prašał, hač mamy serbski wuraz za jendźelske "meals on wheels" – to rěka za ćopłu jědź, kotraž so do domu wozy staršim abo zbrašenym ludźom,...

Rěčny kućik z wusyłanja 16.03.2005Košle - Trikots

"Nowe košle błyšća so na čole". Tule sadu sym takle jako titl powěsće čitała, prawje zrozumliwa mi wona njebě. K tomu bě tam foto volleyballoweho mustwa w nowych...

Rěčny kućik z wusyłanja 11. měrca 2005Schnäppchen - hrabnjenčko

Lubi připosłucharjo, wěsće Wy, što je jedyn "dohrabk" abo jedne "hrabnjenčko"? Słowo na to pokaza, zo za něčim "hrabnješ", jara spěšnje samo, zo njeby něchtó druhi...

Rěčny kućik z wusyłanja 02. měrca 2005Buschfunk - donoški

Při tworjenju nowych słowow orientujemy so w někotrych padach na němskich ekwiwalentach, hustodosć pak to móžno njeje. Rjany přikład za to je němske słowo "Buschfunk"...

Rěčny kućik z wusyłanja 23.02.2005Na raka zemrěć

Njedawno słyšach rozprawu wo spisowaćelu, kiž bě hižo před něšto lětami "na rak zemrěł". Skorigowach při sebi hnydom: wón bě na raka zemrěł. W serbšćinje mamy pola...

Rěčny kućik z wusyłanja 18.02.2005Dróhowy popłatk - Maut

Wot spočatka lěta sem dyrbja nakładne awta w našim kraju zapłaćić za wužiwanje wěstych dróhow tak mjenowanu "maut". Spěšnje je so tuta požčonka do serbskeje rěče přiwzała...

Rěčny kućik z wusyłanja 16.02.2005Dno - bjez dna/Den Boden verlieren

W nowinach sym čitała, zo je w dźensnišim času "wjele ludźi bjez dna" – što drje je z tym měnjene? Z konteksta hodźeše so wučitać, zo dźe wo to, zo njewědźa so tući ludźo...

Rěčny kućik z wusyłanja 04.02.2005Linksruck - wobrot na lěwo

Dźensa přiwobroćimy so temje z wobłuka politiki. W zwisku z poslednimi wólbami do krajneho sejma dyrbjachmy w zwisku z wuslědkami konstatować zjaw, kotryž so w němskich...

Rěčny kućik z wusyłanja 01.02.2005Cycha - Bettüberzug, Zieche

Za poćehnjenje poslešća a hłowaka bjerje serbska hospoza cychu a cyšku. A to stej zajimawej słowje. Wonej nimatej ničo činić z třěchu na domje. Cycha a cyška we łožu matej...

Rěčny kućik z wusyłanja 28.01.2005Bettwäsche - poćehnjenje

Hačrunjež sće runje hakle stanyli, chcu so dźensa w rěčnym kućiku hišće raz k łožam a w nich wužiwanym rekwizitam wróćić. Zo njebychu so naše łoža poněčim do smjerdźatych...

Rěčny kućik z wusyłanja 18.01.2005Wot samo - sam wot so

Su wěcy, kiž so stawaja bjez toho, zo dyrbi so něchtó wo to starać. Němcy na to praja: das geht von selbst. A kak my Serbja? Njedawno sym čitała sadu "Ničo wot samo...

Rěčny kućik z wusyłanja 31.12.2004Silwester

Mjez našimi němskimi sobuwobydlerjemi je z wašnjom, zo sej na proze k nowemu lětu: "Guten Rutsch!" přeja. Serb to w tutej formje njewupraja. Wón so do noweho lěta...

Rěčny kućik z wusyłanja 26.11.2004Trjechnosć

Njedawno sym čitała sadu: "Trjechnosć Patrika Woka ze Šunowa je dale konstantna." Što drje je "trjechnosć"? Z přisłušneho teksta zhoniš, zo dźe wo kopańcu, a tón młodźenc...

Rěčny kućik z wusyłanja 12. nowembra 2004"Kotflügel - błótnik"

Při mjeńšim awtowym njezbožu skóncuja so zwjetša wěste dźěle karoserije. Zawěsće kóždemu mužej włosy na hłowje stawaja, hdyž žona jemu tole wuznawa. Někotre dźěle hodźa...

Rěčny kućik z wusyłanja 05.11.2004"Zhubjeny"

Z wójny abo z riskantnych pućowanjow abo druhich dyrdomdejow so ludźo druhdy njewróća. Někotři tam zahinu – pola wojakow so potom praji, zo su padnyli, ale wo wosudźe...